Zabezpieczenie Społeczne. Teoria, Prawo, Praktyka

Przegląd wybranych krajowych i zagranicznych nowości wydawniczych

2025-05-16T21:43:23+00:00

Artykuł prezentuje wybrane polskie i zagraniczne publikacje, w tym książki i artykuły dotyczące obszaru polityki społecznej, pracy i zabezpieczenia społecznego, które zostały wydane w ostatnich dwóch latach.

Contemporary differences in pensions between Member States of the European Union [Współczesne różnice między państwami członkowskimi Unii Europejskiej w zakresie emerytur]

2025-05-16T20:18:17+00:00

Emerytury, rozumiane jako instrument zapewniający środki do życia osobom, które już nie pracują (lub w szerszym rozumieniu – nie są już obecne na rynku pracy) wskutek osiągnięcia pewnego wieku (emerytalnego), nadal dowodzą swojej wartości dla współczesnych społeczeństw, w szczególności w Europie (oraz w Unii Europejskiej). Zagadnienia ich dotyczące posiadają oczywiste znaczenia dla UE jako całości, a nie tylko dla jej państw członkowskich. Warto zatem podjąć próbę syntetycznego rozważenia istotnych współczesnych różnic między emeryturami w UE przez zarysowanie sposobu ich finansowania, analizę świadczeń emerytalnych oraz przedstawienie ich obecnej ewolucji (reform). Te analizy stopnia, w jakim świadczenia emerytalne zapewniają odpowiedni dochód na emeryturze – to znaczy zapobiegają ubóstwu osób starszych oraz zapewniają dochód kobietom i mężczyznom nimi objętymi – prowadziłyby do wniosku, że w skali całej UE wzmocniona koordynacja między sprawozdawczością dotyczącą m.in. adekwatności emerytur oraz zrównoważenia wydatków związanych z wiekiem może ułatwić zastosowanie niezbędnego całościowego podejścia do stawienia czoła wyzwaniom demograficznym, zapewnienia adekwatnej i trwałej ochrony socjalnej oraz wspierania solidarności międzypokoleniowej.

Piotr Szukalski, Justyna Wiktorowicz (red. – tom 1), Piotr Szukalski, Dariusz Zalewski (red. – tom 2) Nowi biedni emeryci. O osobach uzyskujących świadczenia emerytalne niższe niż emerytura minimalna

2025-05-16T21:20:15+00:00

Tekst omawia zawartość dwutomowej monografii, wydanej w 2023 r. Jest to pokłosie projektu naukowego pt. „Nowi biedni emeryci”. Celem tego projektu było zbadanie sytuacji emerytów o niskich świadczeniach emerytalnych, sprawdzenie przyczyn ich występowania oraz wypracowanie rekomendacji służących zmniejszeniu skali ich ubóstwa. Wyniki tych badań zaprezentowano w omawianych dwóch tomach.

System emerytalny - zmiany w otwartych funduszch emerytalnych i wdrożenie pracowniczych planow kapitałowych

2025-05-16T17:53:41+00:00

Artykuł prezentuje zmiany, jakie zaszły w polskim systemie emerytalnym w ostatnich 25 latach w polskim systemie emerytalnym z uwypukleniem tych, które dokonały sięw otwartych funduszach emerytalnych oraz po wdrożeniu pracowniczych planów kapitałowych. Rozważania w tekście dowodzą, że po 2020 r. w Polsce kształtuje się trzyfilarowy system emerytalny rozumiany w sposób klasyczny, w którym pierwszy filar jest filarem publicznym, repartycyjnym, drugi filar to oszczędzanie z pracodawcą, a trzeci – to indywidualne oszczędności w innych formach

Zmiana funkcji stażu w polskim zreformowanym systemie emerytalnym

2025-05-16T19:29:38+00:00

Publikacja porusza zagadnienia dotyczące prawnej funkcji stażu w kontekście uprawnień oraz wysokości emerytur i rent w polskim powszechnym systemie ubezpieczeń społecznych. Autor dokonuje klasyfikacji okresów mających wpływ na uprawnienia emerytalne oraz wskazuje na odmienną jego rolę w zakresie uprawnień do emerytur rent oraz w kontekście systemu zreformowanego w Polsce. Dokonuje oceny zmiany podejścia ustawodawcy do roli okresów nieskładkowych w ramach systemu ubezpieczeń społecznych w zreformowanym systemie emerytalnym. Autor ocenia zmiany funkcji stażu oraz wprowadza postulaty de lege ferenda w odniesieniu do roli stażu w zreformowanym systemie emerytalnym. Proponuje wprowadzenie stażu ubezpieczeniowego jako warunku nabycia prawa do zreformowanej emerytury oraz uzupełnienie formuły obliczania wysokości zreformowanej emerytury o drugi element – uzależniony od długości stażu.

Prawo do urlopu wypoczynkowego dla rodziców małoletnich dzieci zatrudnionych w administracji publicznej w Polsce – postulowane zmiany

2025-05-16T18:51:40+00:00

Artykuł poświęcono szczególnej grupie pracowników, która mierzy się z problemem związanym z brakiem dostatecznego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Aktualnie ustalony wymiar urlopu wypoczynkowego nie zapewnia prawidłowej realizacji prawa do wypoczynku przez rodziców małoletnich dzieci. Nadmierne obciążenie ich obowiązkami wynikającymi z jednoczesnego pełnienia roli rodzica oraz roli pracownika przekłada się na ich kondycję psychofizyczną, powoduje pogłębianie się procesu słabnącej rodziny oraz społecznych więzi. Analiza regulacji prawnych wskazuje, że konieczne wydaje się podjęcie działań, umożliwiających godzenie życia zawodowego z opieką nad małoletnimi dziećmi. Niewątpliwie objęcie tej szczególnej grupy pracowników dodatkowym urlopem wypoczynkowym przyczyni się do adekwatnego wykorzystania prawa do urlopu przez pracujących rodziców małoletnich dzieci. Problem dotyczy wielu grup zawodowych, jednak z uwagi na charakter wykonywanej pracy oraz szczególną sytuację na rynku pracy, zasadne wydaje się uprzywilejowanie w tym zakresie wszystkich pracowników zatrudnionych w szeroko pojętej administracji publicznej, niezależnie od pełnionych funkcji czy też wykonywanych zawodów.

Czynniki kształtujące długość przebywania Polek w ciąży na zwolnieniu lekarskim w okresie pandemii COVID-19 w świetle badania sondażowego

2025-05-16T19:48:35+00:00

Polscy analitycy od co najmniej dekady zwracają uwagę na istotny problem absencji chorobowej kobiet spowodowanej powikłaniami ciąży oraz chorobami matki w okresie ciąży. Korzystanie ze zwolnienia lekarskiego w czasie ciąży jest w Polsce bardzo częste. W 2021 r. ponad połowa (52%) kobiet przebywała na zwolnieniu lekarskim z kodem B co najmniej 6 miesięcy. W rezultacie ciąża jest najczęstszą przyczyną absencji chorobowej wśród Polaków, jeśli za wskaźnik przyjąć liczbę dni absencji (16,5% ogólnej liczby dni absencji). Skala kobiet będących na zwolnieniu lekarskim w czasie ciąży jest znaczna – 30% dni absencji chorobowej w 2021 r. W związku z tym zasadne jest prowadzenie badań, które zidentyfikują pozazdrowotne przyczyny przebywania na zwolnieniu lekarskim kobiet w ciąży. W artykule przedstawiono wyniki sondażu zrealizowanego w 2023 r. na reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie 1000 kobiet w wieku między 25 a 40 lat. Scharakteryzowano grupę badanych i deklarowane powody korzystania ze zwolnienia lekarskiego w czasie ciąży. Wskazano czynniki, które mają istotny wpływ na kształtowanie długości korzystania z tego zwolnienia. W wyniku analiz podzielono je na dwie zasadnicze grupy: zdrowotne oraz zawodowe. Przedstawiono wagę poszczególnych czynników wpływających na długość przebywania Polek na zwolnieniu lekarskim w czasie ciąży.

Praca zdalna a wiążący pracodawcę wniosek pracownika

2025-05-16T19:59:40+00:00

Artykuł dotyczy pracy zdalnej realizowanej w trybie art. 67¹⁹ kodeksu pracy, który został uchwalony i wprowadzony do polskiego porządku prawnego (rozdział IIc k.p.) 7 kwietnia 2023 r. Zmiany legislacyjne w tym zakresie będą miały znaczący wpływ na rynek pracy, w tym na rynek pracy cudzoziemców oraz sposób ich zatrudniania w Polsce. Pandemia Covid-19 z 2020 r. oraz jej konsekwencje w postaci wprowadzenia stanu zagrożenia epidemiologicznego w kraju i konieczności izolacji doprowadziły do nagłych i w swoim rozmiarze nieprzewidzianych wcześniej czasowych zmian formy wykonywania pracy. Niemal wszyscy przedstawiciele zawodów, w których możliwe było wykonywanie pracy z domu (lub innego miejsca odosobnienia) i porozumiewanie się z pracodawcą za pośrednictwem środków komunikowania na odległość, zostali skierowani do pracy w formie zdalnej. Ustawodawstwo krajowe nie było przygotowane na taką zmianę. W tamtym okresie korzystano z przepisów dotyczących telepracy, choć były one nieelastyczne i niedoskonałe. W efekcie pandemii podjęto pilne prace nad wprowadzeniem zmian do kodeksu pracy, które regulowałyby szerzej kwestie realizowania zadań zawodowych na odległość. Artykuł zawiera analizę jednej z form pracy zdalnej oraz praw i obowiązków obu stron stosunku pracy w kontekście realizacji pracy zdalnej w przywołanym trybie (który dotyczy osób uprzywilejowanych, w tym opiekujących się osobami z niepełnosprawnościami) – pracownika i pracodawcy.